Bibliyografi
MsXLabs.org
Günümüzde bilimde, teknolojide ve sanatta yaşanan gelişmeler sonucu basılı yayın o kadar arttı ki artık bunların hepsini bir kitapta toplamak mümkün değildir. Günümüzde her bilim kendi bibliyografisini hazırlamaktadır. Hatta bilimlerin alt kollarının da bibliyografileri hazırlanmaktadır. Örneğin; Türkiye Türkçesi içinde Anadolu Ağızları ayrı bir çalışma alanıdır. 1867 yılından beri çalışılan bu alandaki basılı yayın adlarını toplama çalışmaları 1940'lardan beri sürmektedir. Böylece Anadolu Ağızları Bibliyografisi oluşmuştur. Anadolu Ağızlarını araştıracaklar, bu bibliyografiler yardımıyla alanlarındaki yazılı kaynaklara ulaşmakta güçlük çekmezler. Ayrıca bir yazarın bütün eserlerinin bibliyografisi hazırlanabilir. Bu anlamda bütün bilim ve sanat dalları, alt kolları, bilim adamları ve sanatçılar düşünüldüğünde bibliyografi oluşturmak da ayrı bir bilim alanı olmuştur denilebilir.
Bibliyografide eserler yazarların soyadları gözönüne alınarak alfabe sırasıyla yazılır. Kitap birden fazla yazarlı ise ilk yazarın soyadı dikkate alınır.
Kitap tanıtımında ise:
Kitabın adı, yazarın adı, konusu, bölümleri (varsa), cilt sayısı, baskı sayısı, basım yeri, basım yılı, sayfa sayısı, eserin boyutları, fiatı, resimli olup olmadığı,kapak kompozisyonu, dizgi, baskı ve kâğıt nitelikleri verilir.
Eğer eser bir makale ise:
Yazarın soyadı, ön adı, eserin adı, eserin yer aldığı dergi, kitap vs. adı, basım yeri, basım yılı, eserin yer aldığı sayfalar, eserin boyutları verilir.
Son zamanlarda kitap boyutlarındaki standart ölçüler kalkmakla birlikte hâlâ kitap boyutlarını; küçük boy, orta boy, büyük boy olmak üzere üç türde toplayabiliriz. Buna göre roman ve öykü kitaplarının boyutu küçük, ders kitaplarının boyutu orta, ansiklopedilerin boyutu büyüktür.
Bir Kitabın Bibliyografi Bilgisi:
Kitabın adı: Söylev (Nutuk)
Yazarın soyadı, ön adı: Kemal ATATÜRK
Konusu: Kurtuluş Savaşı
Cilt: I (1919 - 1920), II (1920 - 1927), III (Vesikalar)
Baskı sayısı: Yedinci Baskı
Basım yeri: Türk Devrim Tarihi Enstitüsü, Devlet Kitapları Müdürlüğü, İstanbul, Milli
Eğitim Basımevi.
Basım yılı: 1967
Sayfa sayısı: IV+1280
Eserin boyutları: Küçük boy
Fiatı: 800 x 3 = 2400 kuruş
Resimli olup olmadığı: Bir Atatürk resmi var.
Kapak kompozisyonu: Resimsiz
Dizgi, baskı ve kâğıt nitelikleri:
Bir Makalenin Bibliyografi Bilgisi:
Yazarın soyadı, ön adı: AZMUN, Yusuf
Eserin (makalenin) adı: Türkmen Halk Edebiyatı Hakkında
Eserin yer aldığı kitap adı: Reşit Rahmeti Arat İçin
Basım yeri: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları: 19, seri:I, Sayı: A 2,
Ankara,
Basım yılı: 1966
Eserin yer aldığı sayfalar: 32- 83
Eserin boyutları: Orta.
İnceleme yazı türünün belirleyici özellikleri nelerdir?
• Yerleştirme eksiksiz olmalı, konunun (eserin/kişi/olay/akım...) adı, bir eserden
alındı ise kaynağının adı, kaynaktaki sayfa numaraları, basıldığı yer, yılı,
boyutları eksiksiz olarak verilmelidir.
• Eserin konusu kısaca fakat içeriğini yansıtacak biçimde verilmelidir. Varsa
bölümleri yazılmalıdır.
• Yazarı objektif olmalı, subjektif bilgiler katmamalıdır.
• Bu kurallara bütün yazılı anlatımlarda uygulanacak genel kuralları ekleyiniz.
Kaynak: http://www.msxlabs.org/forum/edebiyat/300840-bibliyografi-nedir.html#ixzz2CSz89WDo
MsXLabs.org
Günümüzde bilimde, teknolojide ve sanatta yaşanan gelişmeler sonucu basılı yayın o kadar arttı ki artık bunların hepsini bir kitapta toplamak mümkün değildir. Günümüzde her bilim kendi bibliyografisini hazırlamaktadır. Hatta bilimlerin alt kollarının da bibliyografileri hazırlanmaktadır. Örneğin; Türkiye Türkçesi içinde Anadolu Ağızları ayrı bir çalışma alanıdır. 1867 yılından beri çalışılan bu alandaki basılı yayın adlarını toplama çalışmaları 1940'lardan beri sürmektedir. Böylece Anadolu Ağızları Bibliyografisi oluşmuştur. Anadolu Ağızlarını araştıracaklar, bu bibliyografiler yardımıyla alanlarındaki yazılı kaynaklara ulaşmakta güçlük çekmezler. Ayrıca bir yazarın bütün eserlerinin bibliyografisi hazırlanabilir. Bu anlamda bütün bilim ve sanat dalları, alt kolları, bilim adamları ve sanatçılar düşünüldüğünde bibliyografi oluşturmak da ayrı bir bilim alanı olmuştur denilebilir.
Bibliyografide eserler yazarların soyadları gözönüne alınarak alfabe sırasıyla yazılır. Kitap birden fazla yazarlı ise ilk yazarın soyadı dikkate alınır.
Kitap tanıtımında ise:
Kitabın adı, yazarın adı, konusu, bölümleri (varsa), cilt sayısı, baskı sayısı, basım yeri, basım yılı, sayfa sayısı, eserin boyutları, fiatı, resimli olup olmadığı,kapak kompozisyonu, dizgi, baskı ve kâğıt nitelikleri verilir.
Eğer eser bir makale ise:
Yazarın soyadı, ön adı, eserin adı, eserin yer aldığı dergi, kitap vs. adı, basım yeri, basım yılı, eserin yer aldığı sayfalar, eserin boyutları verilir.
Son zamanlarda kitap boyutlarındaki standart ölçüler kalkmakla birlikte hâlâ kitap boyutlarını; küçük boy, orta boy, büyük boy olmak üzere üç türde toplayabiliriz. Buna göre roman ve öykü kitaplarının boyutu küçük, ders kitaplarının boyutu orta, ansiklopedilerin boyutu büyüktür.
Bir Kitabın Bibliyografi Bilgisi:
Kitabın adı: Söylev (Nutuk)
Yazarın soyadı, ön adı: Kemal ATATÜRK
Konusu: Kurtuluş Savaşı
Cilt: I (1919 - 1920), II (1920 - 1927), III (Vesikalar)
Baskı sayısı: Yedinci Baskı
Basım yeri: Türk Devrim Tarihi Enstitüsü, Devlet Kitapları Müdürlüğü, İstanbul, Milli
Eğitim Basımevi.
Basım yılı: 1967
Sayfa sayısı: IV+1280
Eserin boyutları: Küçük boy
Fiatı: 800 x 3 = 2400 kuruş
Resimli olup olmadığı: Bir Atatürk resmi var.
Kapak kompozisyonu: Resimsiz
Dizgi, baskı ve kâğıt nitelikleri:
Bir Makalenin Bibliyografi Bilgisi:
Yazarın soyadı, ön adı: AZMUN, Yusuf
Eserin (makalenin) adı: Türkmen Halk Edebiyatı Hakkında
Eserin yer aldığı kitap adı: Reşit Rahmeti Arat İçin
Basım yeri: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları: 19, seri:I, Sayı: A 2,
Ankara,
Basım yılı: 1966
Eserin yer aldığı sayfalar: 32- 83
Eserin boyutları: Orta.
İnceleme yazı türünün belirleyici özellikleri nelerdir?
• Yerleştirme eksiksiz olmalı, konunun (eserin/kişi/olay/akım...) adı, bir eserden
alındı ise kaynağının adı, kaynaktaki sayfa numaraları, basıldığı yer, yılı,
boyutları eksiksiz olarak verilmelidir.
• Eserin konusu kısaca fakat içeriğini yansıtacak biçimde verilmelidir. Varsa
bölümleri yazılmalıdır.
• Yazarı objektif olmalı, subjektif bilgiler katmamalıdır.
• Bu kurallara bütün yazılı anlatımlarda uygulanacak genel kuralları ekleyiniz.
Kaynak: http://www.msxlabs.org/forum/edebiyat/300840-bibliyografi-nedir.html#ixzz2CSz89WDo
Bibliyografi
Kitap ve makalelerin adlarını, yıllarını, sayfa sayılarını, nerede yayınlandıklarını veya ne işe yaradıklarını açıklayan eserlerdir. Milli kütüphane tarafından periyodik olarak çıkartılan Türkiye bibliyografyası buna örnek olarak verilebilir. Bir diğer adı bibliyografyadır.
Kaynak: http://www.msxlabs.org/forum/edebiyat/300840-bibliyografi-nedir.html#ixzz2CSzCfKe6
Kitap ve makalelerin adlarını, yıllarını, sayfa sayılarını, nerede yayınlandıklarını veya ne işe yaradıklarını açıklayan eserlerdir. Milli kütüphane tarafından periyodik olarak çıkartılan Türkiye bibliyografyası buna örnek olarak verilebilir. Bir diğer adı bibliyografyadır.
Kaynak: http://www.msxlabs.org/forum/edebiyat/300840-bibliyografi-nedir.html#ixzz2CSzCfKe6
Bibliyografi
Bibliyografinin diğer bir adı da bibliyografyadır. Bibliyografiler bir eserin nerede, ne zaman yayınlandığını; sayfa sayısını, ne işe yaradığını ya da yarayabileceğini açıklayan metinlerdir.
Tam olarak bir anlatım türü denemez, çünkü anlaşıldığı üzere diğer anlatım türlerinden farklı olarak sadece kitaplar hakkında ya da eserler hakkında en net bilgiyi veren metinlerdir. Bibliyografi bu yönüyle farklılaşır. Yazarın görüşünü kesinlikle içermez.
Bibliyografiler özellikle bilimsel eserlerin sonlarında yer alan kaynakçalar açısından önemli kaynaklardır.
Kaynak: http://www.msxlabs.org/forum/edebiyat/300840-bibliyografi-nedir.html#ixzz2CSzMUauW
Bibliyografinin diğer bir adı da bibliyografyadır. Bibliyografiler bir eserin nerede, ne zaman yayınlandığını; sayfa sayısını, ne işe yaradığını ya da yarayabileceğini açıklayan metinlerdir.
Tam olarak bir anlatım türü denemez, çünkü anlaşıldığı üzere diğer anlatım türlerinden farklı olarak sadece kitaplar hakkında ya da eserler hakkında en net bilgiyi veren metinlerdir. Bibliyografi bu yönüyle farklılaşır. Yazarın görüşünü kesinlikle içermez.
Bibliyografiler özellikle bilimsel eserlerin sonlarında yer alan kaynakçalar açısından önemli kaynaklardır.
Kaynak: http://www.msxlabs.org/forum/edebiyat/300840-bibliyografi-nedir.html#ixzz2CSzMUauW
Bibliyografik künye nedir?
Kaynakça
bibliyografya ya da bibliyografik künye
eser
hazırlanırken başka eserlerden yararlanılınca
eserin sonunda
belirtilmesidirKitapların hazırlanmasında başka kaynaklardan yararlanılıyorsa
bu kaynaklar
kitabın son sayfasında
kaynakça
başlığı altında yazılır
Kaynakçalar oluşturulurken
önce yazar adı
sonra eserin
adı
daha sonra
eserin yayınlandığı yayınevi ya da kitabevi
en sonunda da
eserin basıldığı şehir
son olarak da
eserin basıldığı yıl yazılır Bu bilgiler yazılırken
aralarına
virgül (
) işareti konulur
Örnek:
Orhan Pamuk
Kar
OP Basımevi
Antalya
2010
Detaylı Kaynakça Yazımı:
Kaynakça Yazımı
§ Yazar adı (soyadı
adının baş
harfi)
§ Yayın tarihi (ayraç içinde)
§ Eser adı (koyu ya da italik)
§ Basım kaydı (ayraç içinde; birinci basımlar belirtilmez)
§ Yayın yeri (ardından: gelir)
§ Yayın evi
Kitap
Bulunması gereken bilgiler:
Örnekler:
Tek Yazarlı Kitaplar
Uçan
A (1994) İnsan
ve Müzik
İnsan ve Sanat
Eğitimi Ankara: Müzik
Ansiklopedisi Yayınları
Çok Yazarlı Kitaplar
Fidan
N ve Erden
M (1986)
Eğitim Bilimine Giriş Ankara: Kadlıoğlu
Matbaası
Editörü Olan Kitaplar
De Vaney
A
Stephan
G ve Ma
Y (Ed) (2000)
Technology&Resistance
New York: Peter Lang
Kurum Yazarlığı Olan Kitaplar
Türk Standartlar Enstitüsü (1992) Toplam Kalite Ankara: Türk Standartları Enstitüsü
Makale
Bulunması gereken bilgiler:
§ Yazar adı (soyadı
adı)
§ Yayın tarihi (ayraç içinde)
§ Makale Adı
§ Dergi adı (koyu ya da italik)
§ Cilt numarası
§ Sayısı
§ Sayfa numarası
Örnek:
Kızılçelik
S (2002)
Küreselleşme ve Post Modernleşmeye Karşı Ulusal Bağımsızlık
Hareketi Eğitim Araştırmaları Dergisi Sayı 7( Nisan 2002)
Gazete
Eşme
E (2002)
Ezberci Eğitim: Depremden Beter Cumhuriyet Gazetesi
(5 Temmuz 2002)
Ansiklopedi
Donanım (1998) Bilgi Dünyasına Yolculuk 2Basım
Cilt 15
Ankara: 3B Yayıncılık
Bildiri
Sevgi
A(2003) Nasıl
Bir Müzik ÖğretmeniCumhuriyetimizin 80
Yılında Müzik Sempozyumu (26 -31 Ekim 2003) Malatya: İnönü Üniversitesi
Tez
Tekin
E (2004) Müzik
Alan Derslerinin Müzik Öğretmeni Adaylarının Yaratıcı
Düşünme Becerileri Üzerindeki Etkileri Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi
DEÜ Eğitim
Bilimleri Enstitüsü
Elektronik Kaynaklar
Bulunması gereken bilgiler
§ Yazar adı (soyadı
adının baş
harfi)
§ Yayın tarihi (ayraç içinde)
§ Belgenin adı
§ URL (üçgen ayraç içinde)
§ Erişim tarihi
Kaynak: http://www.msxlabs.org/forum/edebiyat/300840-bibliyografi-nedir.html#ixzz2CSzRdZrA
Kaynakça
Kaynakçalar oluşturulurken
Örnek:
Orhan Pamuk
Detaylı Kaynakça Yazımı:
Kaynakça Yazımı
§ Yazar adı (soyadı
§ Yayın tarihi (ayraç içinde)
§ Eser adı (koyu ya da italik)
§ Basım kaydı (ayraç içinde; birinci basımlar belirtilmez)
§ Yayın yeri (ardından: gelir)
§ Yayın evi
Kitap
Bulunması gereken bilgiler:
Örnekler:
Tek Yazarlı Kitaplar
Uçan
Ansiklopedisi Yayınları
Çok Yazarlı Kitaplar
Fidan
Matbaası
Editörü Olan Kitaplar
De Vaney
New York: Peter Lang
Kurum Yazarlığı Olan Kitaplar
Türk Standartlar Enstitüsü (1992) Toplam Kalite Ankara: Türk Standartları Enstitüsü
Makale
Bulunması gereken bilgiler:
§ Yazar adı (soyadı
§ Yayın tarihi (ayraç içinde)
§ Makale Adı
§ Dergi adı (koyu ya da italik)
§ Cilt numarası
§ Sayısı
§ Sayfa numarası
Örnek:
Kızılçelik
Hareketi Eğitim Araştırmaları Dergisi Sayı 7( Nisan 2002)
Gazete
Eşme
(5 Temmuz 2002)
Ansiklopedi
Donanım (1998) Bilgi Dünyasına Yolculuk 2Basım
Ankara: 3B Yayıncılık
Bildiri
Sevgi
Yılında Müzik Sempozyumu (26 -31 Ekim 2003) Malatya: İnönü Üniversitesi
Tez
Tekin
Düşünme Becerileri Üzerindeki Etkileri Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi
Elektronik Kaynaklar
Bulunması gereken bilgiler
§ Yazar adı (soyadı
§ Yayın tarihi (ayraç içinde)
§ Belgenin adı
§ URL (üçgen ayraç içinde)
§ Erişim tarihi
Kaynak: http://www.msxlabs.org/forum/edebiyat/300840-bibliyografi-nedir.html#ixzz2CSzRdZrA
Bibliyografik kaynakça,
kitaplık ya da belgeyle ilgili bir sıralamada kullanılan ve sözkonusu belgeye
gönderme yapan kaynakça.
Eski anlayışa göre (XVIII. yy.) kaynakça sözcüğü, bugünkü bibliyoloji kavramına denk düşüyordu. Sözcüğün bu anlamı, Anglosaksonlar'ca bugün de kullanılmaktadır.
Kaynakçanın konusunu, belirli bir amaçla yayımlanmış bütün metinlerin dökümü oluşturur. Kaynakça, kütüphanecilik tekniğinden yararlanarak, "kaynakça listeleri ya da kaynakçalar denen kafa emeği araçlarını hazırlamak üzere, basılmış belgeleri araştırır, kopya eder, tanımlar ve sınıflandırır" (L. N. Malcles). Demek ki, bir kaynakça ya da kaynakça listesi, basılmış metinlerin bir tür ad listesidir Basılmış metinlerin tanımı, bu listede baz: kesin kurallara göre verilir. Kaynakça betımleyıcı nitelikte olabıleceğ gibi, analitik ya da eleştirici de olabilir; ayrıca yapanın amacına göre, kaynakça listesi, tam kapsamlı, seçici, geriye dönük, güncel, alfabetik (yazar, kitap adları, konu), kronolojik, metodik olabilir. Ayrıca, konu ya da dil ayrımı yapmaksızın, basılı tüm yapıtları kapsadığında, evrensel ya da uluslararası genel kaynakça; konu ayrımı yapmaksızın tek bir dilde yazılmış ya da tek bir ülke sınırları içinde basılmış metinleri yayımladığında ulusal genel kaynakça; yalnız belli bir konuya giren yayınların dökümünü yaptığındaysa, ulusal ya da uluslararası özel kaynakça adını alır
Antikçağ'dan beri, hatta Ortaçağ'da bile kitap listeleri yapılmıştır. Ama kaynakça gereksinimi tam anlamıyla ancak XV. yy. sonuyla XVI. yy. içinde ortaya çıktı.
Kaleme alınan ilk kaynakçalar, özel kaynakçalar türüne giren ve daha çok belli bir bilim dalına ait incelemelerin tarihçesini veren kaynakçalardır Mainzdiyakozluğu'na bağlı Denedikten manastırının başrahibi JohannesTrithemıus (1462-1516), Baselde, Liber de scriptoribusecclesiasticis (Kilise yazarlarının kitabı) adlı ilk kaynakçayı yayımladı (1494). Kilise Babaları'nın metin derlemelerini andırır nitelikteki bu ilk kaynakçayı, 1495'te, Catalogusillustriumviro-rumGermaniae (Germanya'nın ünlü kişilerinin katalogu) adlı bir ulusal kaynakça izledi. XVI. yy. kaynakçaları, tıp, hukuk, botanik, tarım, cerrahlık vb. gibi, zamanın hemen bütün bilimlerini kapsamaktaydı ve daha o dönemde bile tanımlayıcı, eleştirel, analitik, alfabetik, kronolojik ve metodik nitelikteydi.
ConradGesner'in 1545'te Zürich'te yayımlanan Bibliothecauniversalis'ı, ilk evrensel kaynakçadır ilk ulusal kaynakçaysa, ingiliz John Bale'in, 1548'de yayımlanan ve yalnızca ingiliz yazarlarını kapsayan, illusthummajorisBhtanmaescnptorum... sum-marium (ingiltere'nin ünlü yazarlarından seçmeler) adlı yapıtıdır.
Tarihe ve bilime hizmet amacını taşıyan bu kaynakça merakı, bütün XVII. ve XVIII. yy. boyunca sürdü. Bu dönem özel kaynakçaların doruğa ulaştığı dönem oldu. Fakat, XVI. yy.'daisviçre ve Büyük Britanya'da, XVII. yy.'da da Almanya ve Hollanda'da ortaya çıkan profesyonel kaynakçacılık, XIX. yy. başında Almanya ve Fransa'da hızla gelişti. 1789'dan itibaren, Fransa'da kaynakça, "kitap bilimi"yle bir tutulmaya başlandı ve kütüphanecilik, kitap koleksiyonculuğu, kütüphaneler tarihi vb. alanlarını kapsamına aldı. O tarihe kadar, yalnızca geçmişe dönük çalışmalar kaynakça alanına egemenken, buna artık ulusal ya da özel güncel kaynakçalar da eklendi. İlk özel güncel kaynakçalar, 1822den itibaren Almanya'da yayımlanmaya başladı. Parisli kitapçı Jacques Charles Brunet (1780-1867), Manuel duHbraire et de l'amateur de livres (Kitapçının ve kitap meraklısının elkıtabı) [1. basım 1810, 5. ve son basım 1860] adlı yapıtıyla evrensel kaynakçaya en yetkin biçimini verdi. Diğer ülkeler de ulusal güncel kaynakçalarını yayımladılar. Böylece, Birinci Dünya savaşı'na kadar kaynakça-cılık son derece verimli bir dönem yaşadı. Ne var ki, savaş sonrasının yeni iktisadi koşulları bu dönemin kapanmasına neden oldu. Kaynakçalar, düzenlendikten sonra yetkili uzmanlara dağıtılır. Bu yetkili uzmanlar, araştırıcılara sık sık yenilenen "soru listeleri" göndermekle yükümlüdürler. Geriye dönük özel ve seçme kaynakçalar, tüm bilim alanlarını (dünya tarihi, bütün bilimler tarihi, yunan ve roma Antik-çağ'ı, din tarihi, güzel sanatlar vb.) kapsayan "kolektif bireşim" biçiminde sunulur. Hâlâ, pek çok özel kaynakçalar yayımlanmaktadır. Almanya'daysa, XIX. yy. sonundan beri, bu alanda ortaklaşa çalışma yöntemi uygulanmaktadır. Günümüzde, pek çok uluslararası özel güncel kaynakça vardır.
Bu arada, evrensel kaynakçalar da ihmal edilmedi. 1895'te Brüksel'de Uluslararası kaynakça enstitüsü kuruldu. Bu kurumun amacı, XV. yy.'dan bu yana bütün ülkelerde ve bütün konularda yapılan yayımların listesini fişlere aktaracak bir merkez olmaktır. Daha sonra, Uluslararası kaynakça ofisi adını alan bu kurumun kurucuları Paul Otlet ve Henri La Fontaine, basılmış çeşitli repertuvar ve kataloglardan ve çeşitli kurumların gönderilerinden yararlanarak, 1895-1910 arasında, 10 milyon fiş topladılar. Günümüzde bu fişleme merkezi harf sırasına göre dizilmiş ve evrensel ondalık sistemine göre düzenlenmiş 17 milyon fişi barındırmaktadır. 1945'ten beri bütün dünya kütüphanelerinin kataloglarını tek bir toplu katalog halinde birleştirmek düşüncesi ön plana geçti. Bu yüzyılın başında her ülke, bir ulusal kolektif katalog oluşturma işine girişti. 1947'de Unesco, toplu bir avrupakatalogu oluşturmayı kararlaştırdı; buna diğer kıtaların toplu katalogları da eklenecekti. Güncel ulusal kaynakçalar, XX. yy.'da olağanüstü bir gelişme gösterdi; ayrıca, çok sayıda geriye dönük ulusal kaynakçalar yayımlandı. Bu iki çeşit kaynakça, basılmış tüm belgelerin dökümünü yapar: kitaplar (yazarı belli olan ya da olmayan), yeni süreli yayınlar, tezler, haritalar, atlaslar, planlar, gravürler, fotoğraflar, müzik metinleri, resmi yayınlar vb. . Victor Zoltovvski, kaynakçalar üzerine bir tarihsel bibliometri incelemesi yaptı. Gerçekleştirildiği dönemde insan bilgisinin sınıflandırılmış anlatımı olarak görülen kaynakça, düşünsel dalgalanmaların çevrim-sel evrimini saptamamızı sağlar.
Kaynak: Büyük Larousse, Cilt 11, sf 6557-6558
Eski anlayışa göre (XVIII. yy.) kaynakça sözcüğü, bugünkü bibliyoloji kavramına denk düşüyordu. Sözcüğün bu anlamı, Anglosaksonlar'ca bugün de kullanılmaktadır.
Kaynakçanın konusunu, belirli bir amaçla yayımlanmış bütün metinlerin dökümü oluşturur. Kaynakça, kütüphanecilik tekniğinden yararlanarak, "kaynakça listeleri ya da kaynakçalar denen kafa emeği araçlarını hazırlamak üzere, basılmış belgeleri araştırır, kopya eder, tanımlar ve sınıflandırır" (L. N. Malcles). Demek ki, bir kaynakça ya da kaynakça listesi, basılmış metinlerin bir tür ad listesidir Basılmış metinlerin tanımı, bu listede baz: kesin kurallara göre verilir. Kaynakça betımleyıcı nitelikte olabıleceğ gibi, analitik ya da eleştirici de olabilir; ayrıca yapanın amacına göre, kaynakça listesi, tam kapsamlı, seçici, geriye dönük, güncel, alfabetik (yazar, kitap adları, konu), kronolojik, metodik olabilir. Ayrıca, konu ya da dil ayrımı yapmaksızın, basılı tüm yapıtları kapsadığında, evrensel ya da uluslararası genel kaynakça; konu ayrımı yapmaksızın tek bir dilde yazılmış ya da tek bir ülke sınırları içinde basılmış metinleri yayımladığında ulusal genel kaynakça; yalnız belli bir konuya giren yayınların dökümünü yaptığındaysa, ulusal ya da uluslararası özel kaynakça adını alır
Antikçağ'dan beri, hatta Ortaçağ'da bile kitap listeleri yapılmıştır. Ama kaynakça gereksinimi tam anlamıyla ancak XV. yy. sonuyla XVI. yy. içinde ortaya çıktı.
Kaleme alınan ilk kaynakçalar, özel kaynakçalar türüne giren ve daha çok belli bir bilim dalına ait incelemelerin tarihçesini veren kaynakçalardır Mainzdiyakozluğu'na bağlı Denedikten manastırının başrahibi JohannesTrithemıus (1462-1516), Baselde, Liber de scriptoribusecclesiasticis (Kilise yazarlarının kitabı) adlı ilk kaynakçayı yayımladı (1494). Kilise Babaları'nın metin derlemelerini andırır nitelikteki bu ilk kaynakçayı, 1495'te, Catalogusillustriumviro-rumGermaniae (Germanya'nın ünlü kişilerinin katalogu) adlı bir ulusal kaynakça izledi. XVI. yy. kaynakçaları, tıp, hukuk, botanik, tarım, cerrahlık vb. gibi, zamanın hemen bütün bilimlerini kapsamaktaydı ve daha o dönemde bile tanımlayıcı, eleştirel, analitik, alfabetik, kronolojik ve metodik nitelikteydi.
ConradGesner'in 1545'te Zürich'te yayımlanan Bibliothecauniversalis'ı, ilk evrensel kaynakçadır ilk ulusal kaynakçaysa, ingiliz John Bale'in, 1548'de yayımlanan ve yalnızca ingiliz yazarlarını kapsayan, illusthummajorisBhtanmaescnptorum... sum-marium (ingiltere'nin ünlü yazarlarından seçmeler) adlı yapıtıdır.
Tarihe ve bilime hizmet amacını taşıyan bu kaynakça merakı, bütün XVII. ve XVIII. yy. boyunca sürdü. Bu dönem özel kaynakçaların doruğa ulaştığı dönem oldu. Fakat, XVI. yy.'daisviçre ve Büyük Britanya'da, XVII. yy.'da da Almanya ve Hollanda'da ortaya çıkan profesyonel kaynakçacılık, XIX. yy. başında Almanya ve Fransa'da hızla gelişti. 1789'dan itibaren, Fransa'da kaynakça, "kitap bilimi"yle bir tutulmaya başlandı ve kütüphanecilik, kitap koleksiyonculuğu, kütüphaneler tarihi vb. alanlarını kapsamına aldı. O tarihe kadar, yalnızca geçmişe dönük çalışmalar kaynakça alanına egemenken, buna artık ulusal ya da özel güncel kaynakçalar da eklendi. İlk özel güncel kaynakçalar, 1822den itibaren Almanya'da yayımlanmaya başladı. Parisli kitapçı Jacques Charles Brunet (1780-1867), Manuel duHbraire et de l'amateur de livres (Kitapçının ve kitap meraklısının elkıtabı) [1. basım 1810, 5. ve son basım 1860] adlı yapıtıyla evrensel kaynakçaya en yetkin biçimini verdi. Diğer ülkeler de ulusal güncel kaynakçalarını yayımladılar. Böylece, Birinci Dünya savaşı'na kadar kaynakça-cılık son derece verimli bir dönem yaşadı. Ne var ki, savaş sonrasının yeni iktisadi koşulları bu dönemin kapanmasına neden oldu. Kaynakçalar, düzenlendikten sonra yetkili uzmanlara dağıtılır. Bu yetkili uzmanlar, araştırıcılara sık sık yenilenen "soru listeleri" göndermekle yükümlüdürler. Geriye dönük özel ve seçme kaynakçalar, tüm bilim alanlarını (dünya tarihi, bütün bilimler tarihi, yunan ve roma Antik-çağ'ı, din tarihi, güzel sanatlar vb.) kapsayan "kolektif bireşim" biçiminde sunulur. Hâlâ, pek çok özel kaynakçalar yayımlanmaktadır. Almanya'daysa, XIX. yy. sonundan beri, bu alanda ortaklaşa çalışma yöntemi uygulanmaktadır. Günümüzde, pek çok uluslararası özel güncel kaynakça vardır.
Bu arada, evrensel kaynakçalar da ihmal edilmedi. 1895'te Brüksel'de Uluslararası kaynakça enstitüsü kuruldu. Bu kurumun amacı, XV. yy.'dan bu yana bütün ülkelerde ve bütün konularda yapılan yayımların listesini fişlere aktaracak bir merkez olmaktır. Daha sonra, Uluslararası kaynakça ofisi adını alan bu kurumun kurucuları Paul Otlet ve Henri La Fontaine, basılmış çeşitli repertuvar ve kataloglardan ve çeşitli kurumların gönderilerinden yararlanarak, 1895-1910 arasında, 10 milyon fiş topladılar. Günümüzde bu fişleme merkezi harf sırasına göre dizilmiş ve evrensel ondalık sistemine göre düzenlenmiş 17 milyon fişi barındırmaktadır. 1945'ten beri bütün dünya kütüphanelerinin kataloglarını tek bir toplu katalog halinde birleştirmek düşüncesi ön plana geçti. Bu yüzyılın başında her ülke, bir ulusal kolektif katalog oluşturma işine girişti. 1947'de Unesco, toplu bir avrupakatalogu oluşturmayı kararlaştırdı; buna diğer kıtaların toplu katalogları da eklenecekti. Güncel ulusal kaynakçalar, XX. yy.'da olağanüstü bir gelişme gösterdi; ayrıca, çok sayıda geriye dönük ulusal kaynakçalar yayımlandı. Bu iki çeşit kaynakça, basılmış tüm belgelerin dökümünü yapar: kitaplar (yazarı belli olan ya da olmayan), yeni süreli yayınlar, tezler, haritalar, atlaslar, planlar, gravürler, fotoğraflar, müzik metinleri, resmi yayınlar vb. . Victor Zoltovvski, kaynakçalar üzerine bir tarihsel bibliometri incelemesi yaptı. Gerçekleştirildiği dönemde insan bilgisinin sınıflandırılmış anlatımı olarak görülen kaynakça, düşünsel dalgalanmaların çevrim-sel evrimini saptamamızı sağlar.
Kaynak: Büyük Larousse, Cilt 11, sf 6557-6558
|
Bibliyografik Verilerin Düzenlenmesi
(tübitak tan alındı)
|
|
Yararlanılan kaynak;
1.
Periyodik yayın ise; yazar(lar)’ın, soyadı, adının başharfi, makale adı, derginin adı (varsa
uluslararası kısaltmaları), cilt no, sayı no, başlangıç ve bitiş sayfa no,
yıl.
Örnek: ÖZSOYLU Ş., Koçak N., Deniz Mavisi Histiositozisi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 16, 304-9, (1973).
2.
Kitap ise; yazar(lar)’ın, soyadı,
adının başharfi, kitabın adı, editörün adı (varsa), cilt no, basımevinin adı,
yayınlandığı yer, basım yılı, sayfa no.
Örnek: ARIMAN, A.,Progress in ParticleandNuclearPhysics, ed: Wilconsin D., Vol:1, Pergamon, New York, (1978). Pp: 41.
3.
Kitaptan bölüm ise; yazar(lar)’ın, soyadı,
adının başharfi, bölümün adı, bölümün alındığı kitabın adı, editörün adı
(varsa), cilt no, basımevinin adı, yayınlandığı yer, basım yılı, sayfa no.
Örnek: FONTANA A., FREY J., Interviewing: The art of science, Handbook of qualitativeresearch, ed: Denzin N., Lincoln, Y., Sage, ThousandOaks-California (1994). Pp:362-376.
4.
Tez veya proje ise; yazar(lar)’ın, soyadı,
adının başharfi, tezin adı, tezin türü (Ph.D.,M.Sc.), tez çalışmasının
yapıldığı kuruluşun adı ve adresi, çalışmanın yapıldığı yıl.
Örnek: TAŞÇIOĞLU, S.,Blister Bakırın Perlitle Arıtılması, (Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, (1984).
5.
Tebliğ veya rapor ise; yazar(lar)’ın, soyadı, adının başharfi, tebliğin adı,
kongre-seminer adı, sunulduğu yer, basım yeri, yıl, sayfa no.
Örnek: FEUER, H., Aydın, A., PreparationandReactions of 4-Nitro-5,6-Diphenyl-2H-Pyridazine-3-one, 6th Int. Congress of HeterocyclicChemistry, Tehran-Iran, (1977) pp: 418-9. |
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder